Архангай аймгийн Цэцэрлэг сумын нутгийн удирдлага болох ИТХ-ын шинэ үндсэн хууль батлагдсан 1992 оноос хойшхи товч түүх

Зорилго

Нутгийн өөрөө удирдах ёс, нутгийн өөрөө удирдах ёсны байгууллагын тухай товч ойлголт, Архангай аймгийн  Цэцэрлэг сумын Иргэдийн төлөөлөгчдийн хурал төлөөлөгчид, тэргүүлэгчиид, ажлын албаны ажилласан болон байгуулагдсан цаг хугацааг он цагийн дараалаар нэгтгэн гаргаж цаашид үргэлжлүүлэн баяжуулж байхаар түүхчилсэн  лавлах хийхэд оршино.

Нэг. Нутгийн өөрөө удирдах ёс, сумын нутгийн өөрөө удирдах ёсны байгууллага үүсч хөгжсөн тухай

Өөрөө удирдах ёс нь түүхэн уламжилалтай хэдий ч манай улсын хувьд шинэ ухагдахуун юм “ Өөрөө удирдах ёс” гэсэн энэ ухагдахуун  1987 оноос бидний мэдлэгийн санд орж ирсэн билээ Онол арга зүйн хувьд эртнээс боловсорч , амьдралын олон жилийн турш баяжин төрийн байгуулалтын нэг хэсэг нь болон хөгжиж иржээ Суурьшмал хөгжилтэй Ёвропын орнуудад өөрөө удирдах ёс нь эрт  үеэс эхлэн хөгжиж эдүгээ тухайн улс орон нутгийн удирдлагын нэг хэлбэр болон баяжиж байна  Үүний нэг тод илрэл нь 1984 онд батлагдсан “Нутгийн өөрөө удирдах ёсны Ёвропын харти” хэмээх баримт бичиг юм  Уг баримт бичигт нутгийн өөрөө удирдах ёсыг тодорхойлохдоо “Нутгийн өөрөө удирдах ёс гэдэг нь өөрийн удирдлага, нутаг дэвсгэр бүхий коммун өөрийн хариуцлага дор төрийн хэргийн үлэмж хэсгийг тухайн нутаг дэвсгэрт оршин суугаа иргэдийн ашиг сонирхолд нийцүүлэн хуулийн хүрээнд шийдвэрлэх удирдлагыг хэрэгжүүлэх бодит чадвар юм” гэж заасан байна

 Нутгийн удирдах ёсыг Монгол улсад хэрэгжүүлэхээр 1992 онд батлагдсан Монгол улсын Үндсэн хуулинд: “Монгол улсын засаг захиргаа нутаг дэвсгэрийн нэгжийн удирдлага нь НӨУЁ-ыг төрийн удирдлагатай хослуулах үндсэн дээр хэрэгжинэ” гэж заасан / Монгол улсын Үндсэн хуулийн дөрөвдүгээр бүлэг тавин есдүгээр зүйлийн 1/ 

Ийнхүү 1992 оноос нутгийн өөрөө удирдах ёс монгол улсын үндсэн хуулиар баталгаажиж орон нутгийн амьдралд хэрэгжиж эхлээд 20 орчим жил өнгөрлөө Монгол улсад өрнөж байгаа нийгэм улс төр , эдийн засагийн хүрээг хамарсан өөрчлөлт шинэчлэлтийн явцад ардчиллын нийтлэг хэв шинж төлөвшиж , нааштай үр дүн гарч байгаад хэн ч эргэлзэхгүй  Гэвч хүн амын тодорхой хэсэг нь аливаа асуудал өөрийнх нь хүсэл зоригоос гадуур шийдвэрлэгдэж , амьдрал ахуй нь төдийлөн дээрдэхгүй байгаа учир шалтгааны талаар тэр бүр оновчтой хариуг олж чадахгүй байгаа билээ Нутгийн өөрөө удирдах ёс , түүний мөн чанар болсон хүн, хүний нийгмийн жам ёсны заяамал эрхийн талаар гадаадын болон үндэсний судлаачдын үзэл бодол удирдлагын ардчилсан хэлбэрийн нэг чухал үндэс болох НӨУЁ-ыг орон нутагт хөгжүүлж , ард иргэдийн өөрсдийнх нь хүсэн хүлээж буй зүйл өөрсдөөс нь шалтгаалах нөхцлийг бүрдүүлснэр тодорхойлогдоно гэсэн нэг дүгнэлтэд хүрч байгаа юм

Өөрөөр хэлбэл нутгийн өөрөө удирдах ёсыг жинхэнэ ёсоор хэрэгжүүлснээр хүн эрх чөлөөтэй байж, нийгмийн амьдралд идэвхи зүтгэлтэй оролцон , өөрийнхөө төлөө ажиллаж , хариуцлага хүлээж амьдрах , ингэснээр хүнийг нийгмийн төрөлх мэдрэмж дээр нь тулгуурлан хөгжүүлэх бололцоо бий болох юм

Монгол улс Үндсэн хуулиндаа “Эх орондоо хүмүүнлэг иргэний ардчилсан нийгэм цогцлон хөгжүүлэх” зорилт дэвшүүлсэн

Энэ зорилтыг хэрэгжүүлэхэд НӨУЁ-ыг төлөвшүүлэн хөгжүүлэн төлөвшүүлэх нь онцгой чухал ач холбогдолтой юм Ард түмэн өөрсдийн төлөөлөгчдөөр дамжууулан удирдлагаа хэрэгжүүлж, өөрсдөө тэдний эрх мэдэл , ажиллах цар хүрээг тодорхойлж , түүнд хяналт тавин ажилладаг засаглалын аливаа тогтолцоог “Ардчилал” гэж нэрлэн үүнийгээ орон нутгийн хувьд өөрсдөөс томилогдсон элч болох бүх шатны төлөөлөгчдөөрөө дамжуулан хэрэгжүүлэхээр зорьж яваа билээ Энэ нь бүх шатны хурлын байгууллагуудын төлөөлөгчид юм

1992 онд батлагдсан шинэ үндсэн хуулийн дагуу мөн оны 8-р сарын 18-ны өдөр “Монгол улсын Засаг захиргаа нутаг дэвсгэрийн нэгж, түүний удирдлагын тухай” хууль батлагдан гарч энэ хуулийн дагуу сум багуудад НӨУЁ-ны байгууллага болох тус сумын ИТХ байгуулагдсан цагаас эхлэн энэ товч түүхийг өмнөх баримт бичгүүдэд тулгуурлан сэргээн хөтөлж байна

Сумын ИТХ-ын төлөөлөгчдийг сонгох сонгууль шинэ үндсэн хуулиар батлагдсан ЗЗНДНТУТ хуулийн дагуу багийн  ИНХ-ууд 12-р сарын 26-нд болж хурлаас сонгогдсон 25 төлөөлөгч 1992-12-29-нд болсон анхдугаар хуралдаанаараа төлөөлөгчдийн эрхийг баталгаажуулжээ Үүнд :

1.    Ихбулаг баг-5

2.    Хонгорж баг-5

3.    Хужирт баг-5

4.    Туулант баг-5

5. Чулуут баг-  5

тус тус багуудаас ижил тооотой сонгогдсон бөгөөд тэдгээрийг бүрэлдэхүүний хувьд авч үзвэл хүйс эрэгтэй-24 , эмэгтэй-1 мэргэжлээр нь ангилбал : Хүн, малын эмч-4, багийн засаг дарга-5, малчин-10 , багш-3 ,ня/бо-1 , төрийн ажилтан -2 , боловсролоор: дээд—7 ,тусгай дунд-6 , бүрэн дунд-5 ,Дунд -4 ,бага  -3 байв

Шинэ Үндсэн хуулийн дагуу байгуулагдсан анхны иргэдийн төлөөлөгчдийн орон тооны бус хурлын даргаар дунд сургуулийн захирал Өсөхбаяр овогтой Гомбосүрэн сонгогдсон бөгөөд ЗЗНДНТУТ хуулийн дагуу ИТХТ-ийн нарийн бичгийн дарга нь орон тооны болж энэ үед сумын захиргааны нарийн бичгийн даргаар ажиллаж байсан Доржпалам овогтой Амартүвшин уг албан тушаалд ажиллаж байв Тэргүүлэгчид 5 хүний бүрэлдэхүүнтэй бөгөөд

Үүнд : 1. Өсөхбаяр . Гомбосүрэн –Сургуулийн захирал

            2. Лхаажаа.     Лхамсүрэн -  Сумын засаг даргын орлогч

            3. Гомбосүрэн . Бумсан     -Их булаг багийн засаг  дарга

            4. Цогбадрах  .Галбадрах  - Эрчим хүчний ня/ бо

            5. Агваанданзан .Алтангэрэл –Хүн эмнэлгийн эрхлэгч эмч нар тус тус байлаа 1992-1994 онд эхний үед төлөөлөгчийг БИНХ –аас 1 жилийн хугацаатай сонгодог байсан бол 1994 оноос сумын хурлын төлөөлөгчийг  БИНХ-аас 2 жилийн хугацаатай сонгодог болж 1996 оноос 4 жилийн хугацаатай  иргэдээс шууд сонгодог болж өөрчлөгдөн одоог хүртэл 4 жилийн хугацаатай сонгож байна 1996 оны орон нутгийн хурлын сонгууль анх удаа порпорцниаль системээр явагдаж зарим төлөөлөгч нэрээр зарим төлөөлөгч намын мандатаар сонгогдож тус суманд анх удаа “Ардчилсан холбоо эвсэл” ялалт байгуулан 20 төлөөлөгчийн 12 нь эвсэлээс 8 нь МАХН-аас сонгогдсон юм Хүйсийн хувьд авч үзвэл эхний  3 удаагийн хуралд тус бүр 25 төлөөлөгч сонгогдсонссс 24 нь эрэгтэй ганц эмэгтэй төлөөлөгч сонгогдож байв Энэ нь Туулант багийн хүний эмчээр ажиллаж байсан Чойжоогийн Долгорсүрэн 2 удаа мөн багийн бага эмчээр ажиллаж байсан Мажигбалын Гэрэлмаа 1удаа тус тус сонгогдсон байна 1996,2000, оны 2 удаагийн сумын хуралд тус бүр 20 төлөөлөгч сонгогдсоноос  эмэгтэй төлөөлөгч сонгогдоогүй ба  2004 оны хуралд 3 эмэгтэй 2008 оны хуралд 4 эмэгтэй сонгогдсоноос анх удаа 2 эмэгтэй буюу Балдангийн Сайнжаргал МАХН, Лувсанцэрэнгийн Оюунчимэг АН нар тус тус  хурлын тэргүүлэгчээр сонгогджээ Шинэ үндсэн хууль батлагдсанаас хойших орон нутгийн сонгуульд сумын хурлын төлөөлөгчөөр хамгийн олон буюу 6 удаа сонгогдсон төлөөлөгч бол Хонгорж багийн иргэн бага ангийн багш мэргэжилтэй малчин Давааням овогтой Эрдэнэбаатар юм Эмэгтэй төлөөлөгчөөс хамгийн олон буюу 3 удаа сонгогдсон ньТуулант багийн хүний эмчээр ажиллаж байсан Чойжоо овогтой Долгорсүрэн байна Самдангийн Сүхбаатар, Лхамсүрэнгийн Баярсайхан, Ламжавын Балжинням, Цогбадрын Галбадрах, Чойжилийн Дамдин нар тус бүр 5 удаа сонгогдсоноос хамгийн олон буюу С.Сүхбаатар 4 удаа хурлын тэргүүлэгчээр Агваанданзангийн Алтангэрэл, Лхаажаагийн Лхамсүрэн нар тус бүр 4 удаа сонгогдсоноос 3 удаа хурлын тэргүүлэгчээр ,

Дагдангийн Ломбо, Пүрэвдаавуугийн Дашням, Чулуунпүрэвийн Баасанхүү, нар тус бүр 3 удаа сонгогдсоноос Ломбо Дашням нар тус бүр 1 удаа Баасанхүү нь сүүлийн 3 сонгуулийн бүрэн эрхийн хугацаанд тэргүүлэгчээр ажилласан байна 

1992-09-16

 

№	Овог нэр	Мэргэжил	Боловсрол	Одоогийн эрхэлж  буй ажил	Аль багаас сонгогдсон
1	Гончиг Чулуунбаатар	Авто инженер	Дээд	Сумын засаг дарга	Үйлдвэр
2	Дагдан Ломбо	Эдийн засагч	Дээд	Засаг даргын орлогч	Үйлдвэр
3	Ш. Төмөрбаатар	Мал зүйч	Дээд	Чөлөөт амьдрал ББХК-ний захирал	Үйлдвэр
4	Агваанданзан Алтангэрэл	Хүний их эмч	Дээд	Эмнэлгийн эрхлэгч эмч	Үйлдвэр
5	Гомбосүрэн Бумсан	Ня бо	Тусгай дунд	Үйлдвэр багийн засаг дарга	Үйлдвэр
6	Чойжил Дамдин	Үгүй	Бага	Туулант багийн зсаг дарга	Туулант
7	Далх Цэрэндаш	Хүний их эмч	Дээд	Өндөр насаны тэтгэвэрт	Туулант
8	Лаагийн Бямбадорж	Үгүй	Бага	Малчин	Туулант
9	Чойжоо Долгорсүрэн	Хүний бага эмч	Тусгай дунд	Туулант багийн хүний эмч	Туулант
10	Лаагийн Балжинням	Багш	Тусгай дунд	Бага сургуулийн захирал	Туулант
11	Гүнчин Цэрэндорж	жолооч	Дунд	Чулуут багийн засаг дарга	Чулуут
12	Лхамсүрэн Баярсайхан	Үгүй	Бүрэн дунд	Малчин	Чулуут
13	Балдан Даржаа	Үгүй	Бүрэн дунд	Малчин	Чулуут
14	Банзардар Энхбаатар	Мал зүйч	Тус дунд	Байгаль хамгаалагч	Чулуут
15	Өсөх баяр Гомбосүрэн	Багш	Дээд	Дунд сургуулийн захирал	Чулуут
16	Пүрэвдаавуу Цэрэнсодном	Багш	Дээд	Хонгорж багийн засаг дарга	Хонгорж
17	Давааням Эрдэнэбаатар	Багш	Тусгай дунд	Малчин	Хонгорж
18	Найдан Дэмбээ	Үгүй	Дунд	Өндөр насны тэтгэвэр	Хонгорж
19	Самдан Жадамбаа	Ойн техникч	Дээд	Малчин	Хонгорж
20	Сүх Батбаатар	Үгүй	Дунд	Малчин	Хонгорж
21	Пүрэв Дагвадорж	Ня/Бо	Тус дунд	Хужирт багийн засаг дарга	Хужирт
22	Батчулуун.Баярсайхан	Үгүй	Б дунд	Малчин	Хужирт
23	Т Даваасамбуу	Үгүй	Дунд	Малчин	Хужирт
24	Зундуй  Шагж	Нефтийн	Тус дунд	Малчин	Хужирт
25	Пүрэв Цогбадрах	Үгүй	Бага	Малчин	Хужирт

Эрэгтэй 24

Эмэгтэй 1

Анхны орон тооны бус хурлын дарга Ө.Гомбосүрэн

Тэргүүлэгчид: Л.Лхамсүрэн    А.Алтангэрэл

                          Ц.Галбадрах      Г.Бумсан 

Цэцэрлэг сумын ИТХ-ын төлөөлөгчөөр 1992-12-29-нд багуудын ИНХ-аас сонгогдсон төлөөлөгчид

№	Овог нэр	Нас хүйс	Боловс-рол	Албан тушаал	Аль багаас сонгогдсон	Тайлбар
1	Өсөх баяр Гомбосүрэн	эр	Дээд	10 жилийн захирал	Ихбулаг	ИТХТ-ийн дарга
2	Лхаажаа Лхамсүрэн	эр	Дээд	ЗД-ын орлогч	Ихбулаг	Тэргүүлэгч
3	Гомбосүрэн Бумсан	Эр	Тус Ду	Баг  засаг дарга	Ихбулаг	Тэргүүлэгч
4	Цогбадрах Галбадрах	Эр	Дээд	Эрчимд ня/бо	Ихбулаг	Тэргүүлэгч
5	Агваанданзан Алтангэрэл	Эр	Дээд	Эрхлэгч эмч	Ихбулаг	Тэргүүлэгч
6	Найдан Дэмбээ	Эр	ББД	Малчин	Хонгорж	Төлөөлөгч
7	Пүрэвдаавуу Дашнням	Эр	Дээд	Багш	Хонгорж	Төлөөлөгч
8	Пүрэвдаавуу Цэрэнсодном	Эр	Дээд	Баг засаг дарга	Хонгорж	Төлөөлөгч
9	Давааням Эрдэнэбаатар	Эр	ТДунд	Малчин	Хонгорж	Төлөөлөгч
10	Дамбажав Мягмаржав	Эр	Дээд	Малын их эмч	Хонгорж	Төлөөлөгч
11	Пүрэв Дагвадорж	Эр	ТДунд	Баг засаг дарга	Хужирт	Төлөөлөгч
12	Түндэв Даваасамбуу	Эр	Бага	Малчин	Хужирт	Төлөөлөгч
13	Даваа Юндэндорж	Эр	ТДунд	Баг малын эмч	Хужирт	Төлөөлөгч
14	Батчулуун Баярсайхан	Эр	БДунд	Малчин	Хужирт	Төлөөлөгч
15	Пүрэвдаавуу Бямбажав	Эр	Бага	Малчин	Хужирт	Төлөөлөгч
16	Ламжав  Балжинням	Эр	ТДунд	Бага сургуулийн захирал	Туулант	Төлөөлөгч
17	Пунсал Хүрэлбаатар	Эр	ББД	Малчин	Туулант	Төлөөлөгч
18	Чойжоо Долгорсүрэн	Эм	ТДунд	Багийн бага эмч	Туулант	Төлөөлөгч
19	Цэдэвдорж Даваадорж	Эр	ББД	Малчин	Туулант	Төлөөлөгч
20	Чойжил Дамдин	Эр	Бага	Баг засаг дарга	Туулант	Төлөөлөгч
21	Лувсанцэрэн Дорж	Эр	ББД	Баг засаг дарга	Чулуут	Төлөөлөгч
22	Лхамсүрэн Баярсайхан	Эр	БДунд	Малчин	Чулуут	Төлөөлөгч
23	Нямсүрэн Батчулуун	Эр	БДунд	Байгаль хамгаалагч	Чулуут	Төлөөлөгч
24	Гүнчин Цэрэндорж	Эр	Дунд	Малчин	Чулуут	Төлөөлөгч
25	Жүгдэр Дугарсүрэн	Эр	Бага	Малчин	Чулуут	Төлөөлөгч

Тайлбар Сумын ИТХ-ын төлөөлөгч 1жилийн хугацаатай  Эрэгтэй 24

                                                                                                     эмэгтэй 1

                                                Дээд ...     7                Хүн малын эмч...  4

                                               ТусДунд..6            Багийн засаг дарга..  5

                                               БДунд .....5             Малчин .................. 10

                                               Дунд....... 4              Боловсрол............... .3

                                                Бага.........3              Нягтлан ....................1

                                                                               ТЗ-ны ажилтан.........  2

Архангай аймаг Цэцэрлэг сумын 1994 оны 10-р сарын 21-ний өдрийн БИНХ-аас сумын ИТХ-ын төлөөлөгчөөөр сонгогдож1994-11-07-ны 01-р тогтоолоор бүрэн эрх нь баталгаажсан төлөөлөгчдийн судалгаа

№	Овог нэр	Намын харьяалал	Мэргэжил	Боловсрол	Аль багаас сонгогдсон	Эрхэлж буй ажил
1	Дагдан Ломбо	МАХН	Ня/Бо	Дээд	Ихбулаг	Хувиараа
2	Пүрэвдаавуу Дашням	МСДН	Багш	Дээд	Ихбулаг	Сургуулийн захирал
3	Базарваань Баасанбат	Нам бус	Багш	Дээд	Ихбулаг	Биеийн тамирын багш
4	Цогбадрах Галбадрах	МАН	Ня/Бо	Дээд	Ихбулаг	Уурын зуухны дарга
5	Лаа Балжинням	МАХН	Багш	Тус Дунд	Туулант	Багш
6	Мажигбал Гэрэлмаа	Нам бус	Бага эмч	ТусДунд	Туулант	Багийн хүний бага эмч
7	Цэдэн-Иш Даваадорж	МАХН	Үгүй	Дунд	Туулант	Малчин
8	Пунсал Хүрэлбаатар	Нам бус	Үгүй	Дунд	Туулант	Малчин
9	Чойжил Дамдин	Нам бус	Үгүй	Бага	Туулант	Багийн засаг дарга
10	Лувсанцэрэн Дорж	Нам бус	Холбоочин	Тус Дунд	Чулуут	Багийн засаг дарга
11	Лхаасүрэн Баярсайхан	Нам бус	Малын эмч	ТусДунд	Чулуут	Багийн малын эмч
12	Гүнчин Цэрэндорж	Нам бус	Үгүй	Дунд	Чулуут	Байгаль хамгаалагч
13	Зундуй Төртогтох	Нам бус	Үгүй	Бага	Чулуут	Малчин
14	Дашдорж Очирхуяг	Нам бус	Үгүй	Дунд	Чулуут	Багийн сахиул
15	Ёндон Баярсайхан	Нам бус	Мал зүйч	ТусДунд	Хонгорж	Багийн засаг дарга
16	Батчулуун Баярсайхан	Нам бус	Үгүй	БДунд	Хонгорж	Байгаль хамгаалагч
17	Самдан Жадамбаа	Нам бус	Ойн техник	Дээд	Хонгорж	Малчин
18	Давааням Эрдэнэбаатар	Нам бус	Багш	Тус Дунд	Хонгорж	Малчин
19	Сономцэрэн Доржсүрэн	Нам бус	Авто инженер	Дээд	Хонгорж	Малчин
20	Пүрэв Дагвадорж	Нам бус	Ня/Бо	ТусДунд	Хужирт	Багийн засаг дарга
21	Даваа Юндэндорж	Нам бус	Мал зүйч	ТусДунд	Хужирт	Багийн малын эмч
22	Самдан Сүхбаатар	Нам бус	Ня /Бо	Тус Дунд	Хужирт	Сургуульд ня/бо
23	Зундуй  Шагж	Нам бус	Нефьт	Тус Дунд	Хужирт	Малчин
24	Эрдэнэ Норьдагва	МАХН	Үгүй	Дунд	Хужирт	Нярав
25	Гэлэнхүү Ядам	МАХН	Мал зүйч	ТусДунд	Хужирт	Мал үржлийн алба

Эрэгтэй... 24  Эмэгтэй...1

МАХН-5                  Дээд – 5                          Багш-4                          Ихбулаг -4

 МСДН-1                Тусгай дунд-10               Ня/Бо-4                        Туулант -5

МАН-   1                 Бүрэн Дунд- 1                 Хүн малын эмч-4        Чулуут- 5

Нам бус-18              Дунд          -5                  Инженер        -2          Хонгорж-5

                                 Бага            -2                   холбоочин     -1          Хужирт  -6

ИТХТ-ийн дарга П. Дашням

Тэргүүлэгчид:       Г.Бумсан

                                Г.Ядам

                                Б.Дашдорж

                                 П.Дагвадорж

Архангай аймгийн Цэцэрлэг сумын ИТХ-ын 1996 оны 10-р сарын 25 ны өдрийн №04 тоот тогтоолоор батлагдсан хурлын төлөөлөгчид

МАХН-аас                                                  Ардчилсан холбоо эвслээс

1.Ламжавын Балжинням                                1. Пүрэвдаавуугийн Дашням

2. Лхамсүрэнгийн Баярсайхан                   2. Даарийгийн Жаргалсайхан

3. Дамбадаржаагийн Жаргалсайхан          3.Очирбатын Ганболд

4. Гэлэнхүүгийн Ядам                                4.Цогбадрахын Галбадрах

5. Дагдангийн Ломбо                                  5.Чулуунбаатарын Гүндсамбуу

6.Цэрэнбалын Шарбанди                            6.Дашдорж Амарзаяа

7.Ёндонгийн Баярсайхан                             7. Дашзэвэгийн Чимэддорж

8. Даваагийн Юндэндорж                           8.Цэрэндоржийн Оюунбилэг

                                                                        9. Самдангийн Сүхбаатар

                                                                       10.Давааням Эрдэнэбаатар

                                                                       11.Пүрэвийн Дагвадорж

                                                                        12. Агваанданзангийн Алтангэрэл

Сумын ИТХТ-ийн анхны орон тооны даргаар Даарийгийн Жаргалсайхан сонгогдож байв

Тэргүүлэгчид: 1.А.Алтангэрэл

                          2. С.Сүхбаатар

                          3. Д.Ломбо

                          4. Г.Ядам

                          5. Д.Жаргалсайхан

1997-07-28-нд сумын Иргэдийн төлөөлөгчдийн хурал хуралдаж 01-р тоот тогтоолоор МҮАН, МСДН-ын “Ардчилсан холбоо”эвслээс сумын хурлын төлөөлөгчөөр сонгогдон ажиллаж байгаад нас барсан Д.Чимэддоржийн оронд Пэрэнлэйн Чулуунбатыг намын квот буюу намаас нэр дэвших жагсаалтын дагуу бүрэн эрхийг нь хүлээн зөвшөөрчээ.

Эвслээс Ц.Оюунбилэг МСДН,Ч.Гүндсамбуу МСДН, Д.Амарзаяа МҮАН нарын нэрийг татаж оронд нь намын квотоор Найманжингийн Ганчимэг, Сосорбарамын Авирмэд, Батбаганын Бөхбилэгт нарыг 1997-07-28-ны 02 тоот тогтоолоор нөхөн оруулж батлав

Архангай аймаг Цэцэрлэг сумын ИТХ-д

2000-2004 онд сонгогдсон төлөөлөгчдийн судалгаа

№	Овог нэр	Нас хүйс	Намын харьяалал	Мэргэжил	Боловсрол	Аль багаас сонгогдсон	Эрхэлж буй ажил
1	П. Хүрэлбаатар	62 р	МАШСН	үгүй	бага	Туулант	Бизнесмен
2	Ч.Дамдин	64 р	МАШСН	үгүй	бага	Туулант	Малчин
3	Л.Балжинням	57 р	МАХН	багш	Тус дунд	Туулант	Бага сургуулийн захирал
4	Ц.Даваадорж	45 р	МАХН	Үгүй	Малчин	Туулант	Малчин
5	Ж.Лхамсүрэн	59 р	АН	Үгүй	Малчин	Туулант	Малчин
6	А.Алтангэрэл	45 р	АН	Их эмч	Дээд	Чулуут	Хүний их эмч
7	Л. Лхамсүрэн	45 р	МАШСН	Хуульч	Дээд	Чулуут	Сумын засаг дарга
8	Л.Баярсайхан	43 р	МАХН	Үгүй	Б Дунд	Чулуут	Багийн байгаль хамгаалагч
9	Д.Жаргалсайхан	40 р	АН	Багш	Дээд	Хонгорж	Орос хэлний багш
10	Д.Эрдэнэбаатар	41 р	АН	Багш	Тус дунд	Хонгорж	Малчин
11	С.Сүхбаатар	44 р	АН	Ня/бо	Тус дунд	Хонгорж	Ихбулаг багийн дарга
12	М.Ойдовдорж	44 р	Бус	Багш	Дээд	Хужирт	Биеийн тамирын багш
13	Х.Дорж	69 р	МАХН	Их эмч	Дээд	Хужирт	Тэтгэвэрт
14	Ч.Баатархүү	41 р	МАШСН	Ня/бо	Тус дунд	Хужирт	Төслийн ажилтан
15	Б.Бөхбилэгт	45 р	АН	Газар з/б	Тус дунд	Хужирт	БОХУ-ын байцаагч
16	Д.Амартүвшин	42 р	МАХН	Хуульч	Дээд	Хужирт	ИТХ-ын дарга
17	А.Лхамсүрэн	45 р	МАХН	Геологч	Тус дунд	Ихбулаг	Соёлын төвийн эрхлэгч
18	П.Чулуунбат	41 р	АН	Нийгэм суд	Дээд	Ихбулаг	АН-ын дэд дарга
19	Ч.Баасанхүү	44 р	МАХН	Цах инженер	Дээд	Ихбулаг	Эрчим хүчний дарга
20	Ц.Энхтайван	46 р	МАХН	үгүй	Б. Дунд	Ихбулаг	Малчин

Эрэгтэй... 20  Эмэгтэй...0

МАХН-8                       Дээд – 8                           Багш-4                              Ихбулаг -4

 МҮАН-7                     Тусгай дунд-6                   Ня/Бо-2                           Туулант -5

МАШСН-  4                 Бүрэн Дунд- 2                  Хүний эмч-2                    Чулуут- 3

Нам бус-1                     Дунд          -0                     Инженер        -1              Хонгорж-3

                                       Бага            -2                   Хуульч     -2                     Хужирт  -5

Сумын ИТХТ-ийн дарга     Д.Амартүвшин

Тэргүүлэгчид:                      Ч.Баасанхүү

                                               А.Алтангэрэл

                                               Л.Лхамсүрэн

                                               С.Сүхбаатар

Архангай аймаг Цэцэрлэг сумын ИТХ-д

2004-2008 онд сонгогдсон төлөөлөгчдийн судалгаа

№	Овог нэр	Нас хүйс	Намын харьяалал	Мэргэжил	Боловсрол	Аль багаас сонгогдсон	Эрхэлж буй ажил
1	Ц. Амаржаргал	Эм	МАХН	Багш	Тус дунд	Туулант	Бага ангийн багш
2	Б.Сайнжаргал	Эм	МАХН	Ня/бо	Тус дунд	Туулант	ХААН банк ня/бо
3	Ч. Долгорсүрэн	Эм	МАХН	Бага эмч	Тус дунд	Туулант	Багийн эмч
4	Ч.Дамдин	Эр	Эх орон	Үгүй	Бага	Туулант	Өндөр настан
5	Б.Жадамбаа	Эр	МАХН	Үгүй	Дунд	Туулант	Малчин
6	Ц.Нинжбадгар	Эр	МАХН	Их эмч	Дээд	Хужирт	Сумын засаг дарга
7	Ц.Галбадрах	Эр	АН	Ня/бо	Дээд	Хужирт	Багийн засаг дарга
8	Б.Бөхбилэгт	Эр	АН	Газар з/б	Тус дунд	Хужирт	ХЭАА-д
9	С. Доржсүрэн	Эр	АН	Инженер	Дээд	Хужирт	Малчин, лам
10	Ч.Баасанхүү	Эр	МАХН	Инженер	Дээд	Ихбулаг	ИТХТ-ийн дарга
11	П.Мөнхбат	Эр	МАХН	Соёлын менежер	Дээд	Ихбулаг	Хөгжмийн багш
12	А.Лхамсүрэн	Эр	МАХН	Гидротехник	Тус дунд	Ихбулаг	Соёлын төвийн эрхлэгч
13	С.Сүхбаатар	Эр	АН	Ня/бо	Тус дунд	Ихбулаг	Багийн засаг дарга
14	Ш Энхбат	Эр	АН	Багш	Дээд	Ихбулаг	ХЭАА-д
15	Г.Ядам	Эр	МАХН	Мал зүйч	Дээд	Хонгорж	ЗДТГ-т мал зүйч
16	Д.Жаргалсайхан	Эр	МАХН	Их эмч	Дээд	Хонгорж	Хувийн мал эмнэлэгт
17	Д.Эрдэнэбаатар	Эр	АН	Багш	Тус дунд	Хонгорж	Малчин  БИНХ-ын дарга
18	Л.Баярсайхан	Эр	МАХН	үгүй	Б.Дунд	Чулуут	Байгаль хамгаалагч
19	Л.Лхамсүрэн	Эр	Эх орон	Хуульч ТУ-ын Менежер	Дээд	Чулуут	ИТХТ-ийн н/б-ийн дарга
20	П.Чулуунбат	Эр	АН	Сэтгүүлч	Дээд	Чулуут	Нийгмийн ажилтан Ахлах сургуульд

Эрэгтэй... 17  Эмэгтэй...3

МАХН-11                       Дээд – 10                    Багш-3                                      Ихбулаг -5

 АН-       7                Тусгай дунд-7                   Ня/Бо-2                                      Туулант -5

Эх орон-2                 Бүрэн Дунд- 1                 Хүний малын эмч-4                    Чулуут- 3

                                    Дунд          -1                    Инженер        -2                       Хонгорж-3

                                       Бага        -1                     Хуульч     -1                            Хужирт  -4

                                                                            Бусад -          4

Сумын ИТХТ-ийн дарга     Ч.Баасанхүү

Тэргүүлэгчид:                      Л.Лхамсүрэн

                                               П.Чулуунбат

                                               Б.Бөхбилэгт

                                                П.Мөнхбат

                                                С.Сүхбаатар

                                                 Г.Ядам Жич: ЗЗНДНТУ-ын тухай хуулинд орсон өөрчлөлтийн дагуу Г.Ядам ТЗ-ны албан хаагч учраас тэргүүлэгчээс татгалзаж оронд нь Дамбадаржаагийн Жаргалсайхан тэргүүлэгчээр сонгогдов.

Архангай аймаг Цэцэрлэг сумын ИТХ-д

2008-2012 онд сонгогдсон төлөөлөгчдийн судалгаа

№	Овог нэр	Нас хүйс	Намын харьяалал	Мэргэжил	Боловсрол	Аль багаас сонгогдсон	Эрхэлж буй ажил
1	Б.Ганбат	38 р	МАХН	Жолооч	Бүрэн дунд	Туулант	Малчин БИНХ-ын дарга
2	Б.Сайнжаргал	49 м	МАХН	Ня/бо	Тус дунд	Туулант	ХЭАА-д
3	Б.Төмөрчөдөр	35 р	МАХН	Жолооч	Дунд	Туулант	Малчин
4	Д.Амарзаяа	42 р	АН	Жолооч	Б.Дунд	Туулант	Малчин
5	С.Баярмагнай	36 р	МАХН	Жолооч	Б.Дунд	Чулуут	Малчин
6	Д.Мандахтуяа	39 м	АН	Багш	Дээд	Чулуут	Байрын багш
7	О.Эрдэнэ-Очир	42 р	АН	Жолооч	Дунд	Чулуут	Малчин
8	Ц.Бат-Эрдэнэ	24 р	МАХН	Кадастр	Дээд	Хонгорж	Банкны эдийн засагч
9	Н.Батболд	33 р	МАХН	Жолооч	Б.Дунд	Хонгорж	Малчин
10	Д.Батсүх	40 р	МАХН	Жолооч	Б.Дунд	Хонгорж	Малчин
11	Ч.Баасанхүү	48 р	МАХН	Инженер	Дээд	Хонгорж	ХЭАА-д
12	Б.Дагва-Очир	40 р	АН	Багш	Дээд	Хужирт	Сургуульд багш
13	Д.Мөнхбат	35 р	АН	Их эмч	Дээд	Хужирт	Хувийн мал эмнэлэгт
14	С.Доржсүрэн	60 р	АН	Инженер	Дээд	Хужирт	Дөвхөн хийдийн лам
15	А.Гэрэлтбаатар	36 р	МАХН	Багш	Тус дунд	Хужирт	Малчин
16	Л.Оюунчимэг	46 м	АН	Их эмч	Дээд	Ихбулаг	Хүн эмнэлэг менежер
17	П.Мөнхбат	34 р	МАХН	Соёлын Менежер	Дээд	Ихбулаг	Сумын засаг дарга
18	А.Лхамсүрэн	49 р	МАХН	Гидротехник	Тус дунд	Ихбулаг	Соёлын төвийн эрхлэгч
19	Д.Бямбасүрэн	48 м	АН	Багш	Тус дунд	Ихбулаг	Бага ангийн багш
20	Ч.Баярсайхан	44 р	АН	Холбоочин	Дунд	Ихбулаг	Малчин
21	С.Сүхбаатар	48 р	АН	Ня/бо	Дээд	Ихбулаг	ИХ-ын дарга

Эрэгтэй... 17  Эмэгтэй...4

МАХН-11                     Дээд – 9                    Багш-4                                      Ихбулаг -6

 АН-       10        Тусгай дунд-4                   Ня/Бо-2                                      Туулант -4

                           Бүрэн Дунд- 5                 Хүний малын эмч-2                    Чулуут- 3

                                    Дунд   -3                    Инженер        -2                       Хонгорж-4

                                                                             Жолооч -  7                       Хужирт  -4

                                                                            Бусад -          4

Сумын ИТХТ-ийн дарга     С.Сүхбаатар

Тэргүүлэгчид:                      А.Лхамсүрэн

                                               Б.Сайнжаргал

                                               Ч.Баасанхүү

                                                 Д.Батсүх

                                                Л.Оюунчимэг

                                                 Ц.Бат-Эрдэнэ Жич: ЗЗНДНТУ-ын тухай хуулинд орсон шинэ өөрчлөлтийн дагуу сондгой тоотой буюу төлөөлөгчдийн тоо 1-ээр нэмэгдэж 21 болов

 

2012-2016 он

№	Овог нэр	Регистрийн дугаар	Нас		Мэргэжил	Боловсрол	Намын харьяалал	Одоогийн эрхэлж буй ажил	Утасны дугаар
			Хүйс
			эр	эм
1.	Г.Доржжанцан	АН:81120418	32		БУ-ын менежер	Дээд	МАН	Хувиараа эрхлэх аж ахуй	99289612
2.	Д.Бадамгарав	АН:72090601		41	Малын эмч	Дээд	АН	Туулант багийн ИНХ-ын дарга малын эмч	98705152
3.	Д.Байгальмаа	АН:70021705		43	Холбооны техникч	Тусгай дунд	АН	Хувиараа эрхлэх аж ахуй	99498259
4.	Д.Амарзаяа	АН :66121716	47		Жолооч малчин	Дунд	АН	Туулант багт Малчин	99288146
5.	С.Батбаатар	АН:69091039	44		Ня/бо э/з	Дээд	АН	ХААН банкны эрхлэгч	99066199
6.	Ё.Баярсайхан	АН:65010115	48		Мал зүйч	Тусгай дунд	МАН	Малчин	98330087
7.	Г.Ганбаатар	АН:75022814	38		Жолооч малчин	Дунд	АН	Залаат хайрханы захирал	99754681
8.	Ц.Галбадрах	АВ:63070413	50		Ня/бо э/з	Дээд	АН	ЗДТГ-ын дарга	99339400
9.	Н.Батболд	АН:75032714	38		БУ-ын менежер	Дээд	МАН	Хонгорж багийн ИНХ-ын дарга малчин	91878338
10.	П.Даваадорж	АН:79061711	34		Жолооч малчин	Бүрэн дунд	АН	Хувиараа эрхлэх аж ахуй	95350579 91333989
11.	Д.Ломбо	АР:48071311	65		Ня/бо	Дээд	МАН	Өндөр настан	99915910
12.	Л.Мөнхбаатар	АН:73021416	30		Жолооч малчин	Дунд	АН	Хувиараа эрхлэх аж ахуй	98331552 99611303
13.	Д.Мөнхбат	АН:73021114	40		Малын их эмч	Дээд	АН	Жижиг дунд үйлдвэрийн түшмэл	99333448
14.	Л.Насанбат	АН:86021913	27		АЖ-ын менежер	Дээд	АН	Чулуут багийн засаг дарга	53160304
15.	Ц.Цэрэнханд	АН:62020703		51	Бага эмч	Тусгай дунд	АН	Вакзины сувилагч	99334333
16.	Ш.Цоггэрэл	АН:65033017	48		ХАА-н механик	Тусгай дунд	МАН	Туулант багийн засаг дарга	95243420 98187675дууд
17.	П.Мөнхбат	АН:74072815	39		Соёлын менежер	Дээд	МАН	ХЭАА-д	95888418
18.	Д.Энхбат	АН:77060710	36		Жолооч малчин	дунд	АН	Чулуут багийн ИНХ-ын дарга малчин	98225666 50160304
19.	С.Сүхбаатар	АН:60021717	53		Ня/бо	Дээд	АН	Сумын ИХ-ын дарга	95888418
20.	Ш.Энхбат	АН:74072718	39		ТУ-ын менежер	Дээд	АН	Сумын засаг дарга	99873002
21	Ш.Эрдэнэбат	АН:71030910	42		ТУ-ын менежер	Дээд	МАН	Ихбулаг багийн засаг дарга	99052151
.22	Л.Лхамсүрэн	АВ:59052510	54		Хуульч, ТУ-ын менежер	Дээд	Нам бус	ИТХТ-ийн н/б-ийн дарга	99133537

2012.12-10

Сумын ИТХТ-ийн анхдугаар хуралдаан 2012-12-10-ны өдрийн 10-30 минутаас ахлах сургуулийн ангид хуралдан орон нутгийн сонгуулийн хорооны дарга Г.Алдартбаатар /ЗДТГ-ын дарга/ Сумын сонгуулийн хорооны 2012-11-22-ний өдрийн 04 тоот тогтоол мандатын комиссын илтгэлийг хуралд оруулсанаар хурлын төлөөлөгчид бүрэн эрхээ баталгаажуулсан юм

Орон нутгийн сонгууль холимог системээр явагдан тус суманд 2355 сонгогч нэрсийн жагсаалтад бүртгэгдсэнээс 1515 буюу 64,3% нь санал хураалтад оролцож орон нутгийн сонгуулийг анх удаа автомат машинаар тоолж 14 төлөөлөгч нэрээр дэвшин гарч ирсэнээс хамгийн олон буюу 182 хүний саналаар МАН-аас нэр дэвшигч Я.Доржжанцан 2-рт АН-аас нэр дэвшигч С.Сүхбаатар 178-н саналаар хамгийн бага буюу 110-саналаар МАН-аас нэр дэвшигч Ш.Цоггэрэл сонгогджээ

 Намуудаар авч үзвэл АН 684 буюу 45,5%, МАН 504 буюу 33,3% МАХН-МҮАН эвсэл 103 буюу 6,8% ийн санал авсанаас намуудад квотоор хуваахад АН-д -4 МАН-д -3 суудал оногдсоноос АН-ын жагсаалтын суудалд Ш.Энхбат, Д. Мөнхбат. Д.Амарзаяа, Д.Байгальмаа МАН-ын суудалд П.Мөнхбат, Д.Ломбо, Ё.Баярсайхан нар тус тус сонгогдсон болно

Төлөөлөгчдийн бүрэлдэхүүнийг авч үзвэл: Эрэгтэй 18 буюу 85,7% эмэгтэй 3 буюу 14,3% АН 14 буюу 66,6% МАН 7 буюу 33,4%-ийг тус тус эзэлж байна Төлөөлөгчидийн дотроос 16 буюу 72,6% нь шинээр 5 төлөөлөгч буюу23,8% нь дахин сонгогдсон байна Насны хувьд:  30 хүртэл-    2 -9,5%

                                                        31-40 настай-8-38%

                                                        41-50настай- 8-38%

                                                        51-60 настай-2-9,5%

                                                         61-ээс дээш-1-4,7%

Мэргэжлээр нь авч үзвэл: ТУ-ын болон БУ-ын менежер-6 -28,5%

                                           Ня/бо болон э/засагч             -4-19%

                                           Мал зүйч малын эмч              -3-14,2%

                                           Бага эмч                                 -1-4,7

                                           ХАА-н механик                     -1-4,7%

                                            Холбооны техникч               -1-4,7%

                                              Жолооч малчин                  -5-23%

Боловсролоор нь авч үзвэл:  Дээд-12 буюу 57% тусгай дунд -4 буюу 19%  5 буюу 23,9 % нь бүрэн дунд буюу дунд боловсролтой байна Төлөөлөгчдийн одоогийн эрхэлж буй ажлаар нь ангилан ялгавал 8 буюу 38% нь төр захиргааны байгууллагад ,1 буюу 4,7% банкны салбарт , хувийн хэвшилд 7 буюу 33,3% нь, 4 буюу 19% нь малчин 1 төлөөлөгч буюу 4,7% нь өндөр насны тэтгэвэрт байгаагаас 3 буюу 14,2% нь БИНХ-ын даргаар давхар сонгогдон ажиллаж байна

·         ИТХТ-ийн даргаар С.Сүхбаатар улиран сонгогдож 7 тэргүүлэгчтэй ажиллаж байгаагийн бусад 6 тэргүүлэгчийг дор жагсаавал: 

1.    Самдан.Батбаатар

2.    Лавдмаа Мөнхбаатар

3.    Дашзэгвэ Байгаль

4.    Даш-Очир Мөнхбат

5.    Цэрэндорж Цэрэнханд

6.    Пүрэвцэрэн   Даваадорж нар ажиллаж байгаагийн  3 буюу 42,8% нь дээд боловсролтой 2 буюу 28,5% нь тусгай дунд боловсролтой, 2 буюу 28,5% нь бүрэн дунд боловсролтой байна Хүйсийн хувьд 2 буюу 28,5 нь эмэгтэй байгаа нь хүйсийн харьцааг хангаж байгаа юм

 

1992 оны шинэ үндсэн хуулийн дагуу 1992-08-18нд батлагдсан Монгол улсын ЗЗНДНТУТ хуулийн дагуу байгуулагдсан хурлын байгууллагад ИТХ-ын даргаар ажиллаж байсан хүмүүс

№	ИХ-ын даргаар ажиллаж байсан хүмүүсийн овог нэр	Хэдээс хэдэн онд	Мэргэжил	Тайлбар
1	Өсөхбаярын Гомбосүрэн	1992-1993 онд	Багш	Орон тооны бус
2	Пүрэвдаавуугийн Дашням	1993-1994 онд	Багш	Орон тооны бус
3	Дагдангийн Ломбо	1994-1995 онд	Ня/бо  эдийн засагч	Орон тооны бус
4	Самдангийн Сүхбаатар\	1995-1996 онд	Ня/бо	Орон тооны бус
5	Даарийгийн Жаргалсайхан	1996-2000 онд	Багш	Анхны орон тооны
6	Доржпалам Амартүвшин	2000-2004 онд	Хуульч	Орон тооны
7	Чулуунпүрэвийн Баасанхүү	2004-2008 онд	Инженер	Орон тооны
8	Самдан Сүхбаатар	2008-2012 онд	Ня/бо	Орон тооны

1992 оны шинэ үндсэн хуулийн дагуу 1992-08-18нд батлагдсан Монгол улсын ЗЗНДНТУТ хуулийн дагуу байгуулагдсан хурлын байгууллагад ИТХТ-ийн нарийн бичгийн даргаар ажиллаж байсан хүмүүс

№	ИТХТ-ийн нарийн бичгийн даргаар ажиллаж байсан хүмүүсийн овог нэр	Хэдээс хэдэн онд	Мэргэжил	Тайлбар
1	Доржпаламын Амартүвшин	1992-1994 онд	Хуульч	Анхны орон тооны хурлын нарийн бичгийн дарга
2	Гомбосүрэнгийн Бумсан	1994 онд 2сарын хугацаанд	Ня/бо	Ихбулаг баги йн засаг даргатай хавсран цалингйин 40%-ийн урамшуулалтай
3	Найманжингийн Ганчимэг	1994-1996 онд	Багш	Орон тооны
4	Гэлэнхүүгийн Ядам	1996-1999 онд	Мал зүйч	Орон тооны бус
5	Цогбадрах Галбадрах	1999-2000 онд	Ня/бо	Орон тооны
6	Чулуунпүрэвийн Баасанхүү	2000-2004 онд	Цахилгааны Инженер	Орон тооны бус
7	Пэрэнлэйн Чулуунбат	2004-2006 онд	Сэтгүүлч	Орон тооны бус
8	Лхаажаа Лхамсүрэн	2006 оноос	Хуульч, ТУ-ын менежер	Орон тооны